İşçilik Alacaklarını Talep Etme Sürem Ne Zaman Biter?
Merhabalar, bu yazımızda İş Kanunu kapsamında “işçi” sıfatına sahip okuyucularımızın iş akdi sebebiyle doğmuş alacaklarını ne zamana kadar talep edebilecekleri hususuna değineceğiz. Buna göre, öncelikle belirtilmesi gereken husus, iş akdi sebebiyle doğmuş alacakların talep edilmesinin belli bir süreye kadar söz konusu olduğu ve bu durumun hukukta “zamanaşımı” olarak tanımlandığıdır.
İşçilik alacakları olarak tanımladığımız alacaklar ise, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ödenmeyen maaş, yıllık izin ücretleri, fazla çalışma, sosyal yardım, ikramiye, hafta ve genel tatilde çalışma ücretleridir. İşbu alacakların talep edileceği son tarih ve zamanaşımı olarak adlandırılan bu sürenin ne zaman başlayacağı ise aşağıda her bir alacak kalemi açısından detaylı olarak değerlendirilmiştir:
• Ödenmeyen maaş alacakları ( Aylık olarak ödenmesi gereken) için başlayacak zamanaşımı süresi her bir ayın ücretine hak kazanıldığı tarihten itibaren ayrı ayrı işlemeye başlar ve 5 (beş) yıl sonra biter. İşçiler, sözleşmede aksi belirlenmemişse devlet memurları gibi çalıştıkları ayın ücretini ayın başında değil; ayın sonunda almaktadırlar. İşbu sebeple, çalıştıkları ayın ücretini bu ayın sonunda talep ve davaya hak kazanırlar.
• Fazla çalışma, hafta ve genel tatillerde yapılan çalışma sonucu kazanılan ücretler ile ikramiye ve sosyal yardımlara ilişkin ücretlere doğduğu anda hak kazanılır ve hak kazanıldığı tarihten itibaren zamanaşımı süresi işlemeye başlar ve 5 (beş) yıl sonra biter.
• Yıllık izin ücretlerine ise yukarıda diğer alacaklar için belirtildiği gibi yıllık iznin hak edildiği anda değil, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona erdiği tarihte hak kazanılır. Bu halde ifade etmek istediğimiz husus, iş sözleşmesi devam ederken yıllık izin ücretlerinin talep edilemeyeceğine ilişkindir. Yıllık izin ücretleri ancak iş sözleşmesi sona erdiği anda talep edilebilir ve zamanaşımı da bu tarihten itibaren işlemeye başlar (İş Kanunu m.59/f.1). Dolayısıyla yıllık izin alacaklarına ilişkin zamanaşımı süresi de, iş sözleşmesi sona erdikten sonra işlemeye başlayacaktır ve 5(beş) yıldır. Bu süre içerisinde işçi hak etmiş olduğu ancak kullanmadığı yıllık izinlerinin tamamının karşılığı olan ücretini talep edebilecektir.
• İhbar ve kıdem tazminatı alacakları, iş Sözleşmesinin fesholduğu tarihten itibaren 10 yıllık zamanaşımına tabi olacaktır.
• İş sözleşmesinden doğan diğer borçlara istinaden talep edilecek alacaklar ( özellikle sözleşmeden doğan bir borcun ifa edilmemesi nedeniyle istenen tazminat talepleri) on yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
Burada belirtilen zamanaşımı sürelerinin durduğu veyahut kesildiği durumlar da söz konusudur. Buna göre;
➢ Zamanaşımını durduran nedenler, zamanaşımı işlemeye başladığı anda mevcutsa zamanaşımı başlamayacak; zamanaşımı başladıktan sonra zamanaşımını durduran bir neden ortaya çıkarsa zamanaşımı işlemeye devam etmeyecek ve duracaktır. Bu durma nedeni ortadan kalktıktan sonra ise, zamanaşımı süresi kaldığı yerden devam edecektir.
➢ Zamanaşımının kesildiği durumlarda ise, zamanaşımının durmasından farklı olarak o ana kadar işlemiş zamanaşımı süresi hiçbir sonuç doğurmamak üzere ortadan kalkacaktır. Yani zamanaşımını kesen bir sebep ortaya çıkarsa, bu sebebin ortaya çıktığı ana kadar işlemiş zaman sebebin ortaya çıkması ile son bulacak; sebep ortadan kalktıktan sonra ise yeni bir zamanaşımı süresi işlemeye başlayacaktır.
İş Hukuku ile ilgili her türlü soru ve cevaplarınız için hande@handeguler.av.tr mail adresimden benimle iletişime geçebilirsiniz.
Sevgiler,
